Select Page

Miejsce Pamięci

Gdańsk

województwo pomorskie

Zapraszamy do obejrzenia mapy

Miejsca pamięci podzielone według województw

Nasze projekty

Aby dowiedzieć się więcej o naszej fundacji, odwiedź naszą stronę.

Wiadomości o miejscu pamięci

Cmentarz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich znajduje się przy ul. Giełguda w Gdańsku, na zapleczu Placu Zebrań Ludowych. Leży on blisko centrum Gdańska, w bezpośrednim sąsiadztwie historycznego Cmentarza Garnizonowego. Zajmuje powierzchnię 1,65 ha, którą zajął po dawnym Cmentarzu Bezwyznaniowym. Mimo bliskości centrum jest to miejsce wyraźnie odosobnione i ciche.

Projekt cmentarza dla żołnierzy Armii Radzieckiej poległych podczas walk o Gdańsk w 1945 r. powstał rok po tych wydarzeniach. Prace ekshumacyjne oraz podstawowe działania budowlane i aranżacyjne trwały aż do 1949 roku. Układ cmentarza jest owocem myśli pracowników Politechniki Gdańskiej. Ostateczne zakończenie budowy nastąpiło 10 listopada 1951 roku i było połączone z dużą uroczystością okolicznościową. Cmentarz w pierwszych latach jeszcze rozrastał się, a jego obecny kształt nadały mu prace konserwacyjne z 1982-1984 roku. Jego konstrukcja opiera się na wznoszących się trzech tarasach.

Przy wejściu, na poziomie najniższego tarasu, wita nas pomnik Matki Polki i Rosjanki, autorstwa artysty, rzeźbiarza Zygfryda Korpalskiego, wykonany w kutej blasze. Za jego wykonanie odpowiedzialni są Zygfryd Korpalski oraz Zdzisław Koseda. Został on odsłonięty na zakończenie generalnego remontu 30 marca 1984 r. Tuż obok znajduje się pole grzebalne zwane „Polem Gwiazd”, z nagrobkami w kształcie pięcioramiennej gwiazdy. Symboliczne pomniki, rozłożone równomiernie na sporej przestrzeni, otoczone są granitowym murkiem, wzdłuż którego południowej ściany, na płytach ze sjenitu, wykuto 810 nazwisk pochowanych żołnierzy radzieckich, których tożsamość udało się ustalić. Płyty te ciągną się na imponującej długości 72 m. 1088 zwróconych ku południowi gwiazd zostało wykonanych przy pomocy odlewów z masy żywicznej. Oryginalnie gwiazdy te były ze stali nierdzewnej, a ich wykonawcą była Fabryka Aparatury Mleczarskiej w Pruszczu Gdańskim. Niestety po 1989 roku gwiazdy te zostały utracone i trzeba było je zastąpić obecnymi odlewami. Najnowszym elementem najniższego tarasu jest granitowy krzyż, postawiony na Polu Gwiazd w marcu 1996 roku. Jest na nim wyryty tekst z księgi Psalmów: „Przyjąłeś Ty ich Panie i pamięć o nich z pokolenia na pokolenie”.

Charakterystycznym elementem cmentarza jest jego centralna część, która znajduje się nad Polem Gwiazd. Monumentalny pomnik o długości 30 m i wysokości 4,5 m znacznie góruje nad niższą częścią. Jest on wygięty w łuk do środka, a w jego centrum umieszczono płaskorzeźbę z piaskowca, przedstawiającą trzech żołnierzy radzieckich w walce: szeregowego czerwonoarmistę, oficera i czołgistę. Po bokach przeczytać można ten sam napis, z lewej po polsku, a z prawej po rosyjsku: „Odnieśliście wielkie zwycięstwo, byliście nieustraszeni w boju, oddaliście życie własne za słuszną sprawę. Bohaterom Radzieckim poległym w r. 1945 przy wyzwoleniu Gdańska – mieszkańcy Gdańska”. Autorem i wykonawcą płaskorzeźby był Alfons Łosowski, zaś za resztę monumentu odpowiedzialni byli kamieniarze gdańscy pracujący przy rekonstrukcji zabytkowych kamieniczek gdańskich.

W najwyższej części, do której można dostać się ścieżką wznoszącą się po prawej stronie, znajduje się żelbetonowy obelisk. Ma on 18 m wysokości i jest ozdobiony w górnej części fryzem ze stylizowanych elementów gwiazdy, sierpa i młota. Jego zwieńczeniem jest metalowa kula ziemska. Tak obelisk, jak i prowadzące do niego schody, zostały wybudowane w 1949 roku. Przypuszcza się, że jego autorem mógł być wykonawca płaskorzeźby znajdującej się w centralnej części cmentarza – Alfons Łosowski.

Na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich zostało pochowanych łącznie 3088 osób, w większości żołnierzy. Zgodnie z obecną wiedzą leży tam 2525 żołnierzy, którzy zginęli od ran poniesionych podczas walk o Gdańsk, lub niedługo potem. Wśród pochowanych jest także 537 jeńców wojennych oraz 27 osób cywilnych. Do tej pory udało się ustalić tożsamość 1291 osób. Lista ta ciągle się powiększa dzięki materiałom przesyłanym przez Biuro Informacji i Poszukiwań Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża, a także na podstawie informacji otrzymywanych od Rosyjskiego Czerwonego Krzyża i Ukraińskiego Czerwonego Krzyża. Wytężona praca w celu poznania personaliów leżących na cmentarzu żołnierzy pozwoliła w latach od 1979 do 2009 roku zidentyfikować 433 żołnierzy. Ostatnim dokonanym ustaleniem jest identyfikacja żołnierzy radzieckich: poległego 23.03.1945 roku w Owczarni koło Sopotu szeregowca Ciewszuka Jakowa Iwanowicza i zmarłego 17.03.1945 roku z ran w rejonie Gdańska sierżanta Czernowa Jakowa Archipowicza.

Pochowani żołnierze, którzy zginęli w walkach o Gdańsk wchodzili w skład wojsk II Frontu Białoruskiego z jednostek:

  • II armii uderzeniowej, w skład której wchodziła 199 dywizja piechoty, a w jej składzie 617 pułk piechoty, 242 dywizja piechoty oraz 372 dywizja piechoty,
  • 49 armii ogólnowojskowej, w skład której wchodziła 385 dywizja piechoty,
  • 65 armii ogólnowojskowej, w której skład wchodziła 37 gwardyjska dywizja piechoty,
  • 86 dywizja piechoty,193 dywizja piechoty z 895 pułkiem piechoty oraz wzmacniający tą armię 105 korpus armijny,
  • 70 armii ogólnowojskowej, a w jej składzie 108 dywizji piechoty,
  • 4 armii lotniczej, a w jej składzie 8 korpus lotniczy.

Wśród pochowanych znajduje się trzech bohaterów Związku Radzieckiego:

  • Major Gwardii Boridko Fiedor Pietrowicz,
  • Dowódca Batalionu Czołgów, zginął 19.03.1945 roku,
  • Generał Major Sabir Rachimow – Dowódca 37 Gwardyjskiej Dywizji Piechoty (Pierwszy generał narodowości uzbeckiej w Armii Radzieckiej), zginął 26.03.1945 r. od wybuchu pocisku wystrzelonego z ciężkiej artylerii okrętowej pancernika „kieszonkowego” „Lützow”,
  • Starszy Lejtnant Nikitin Witalij Pietrowicz, zginął 30.03.1945 roku.

Cmentarzem Żołnierzy Radzieckich administruje Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku z siedzibą przy ul. Partyzantów 36, 80-254 Gdańsk-Wrzeszcz.

Galeria

Inne miejsca pamięci w województwie

 

Żukowo

Miejsce Pamięci Żukowowojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na województwaNasze...
Upiłka cmentarz wojenny

Upiłka

Miejsce Pamięci Upiłkawojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na województwaNasze...

Sopot

Miejsce Pamięci Sopotwojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na województwaNasze...

Skórcz

Miejsce Pamięci Skórczwojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na województwaNasze...

Mrzezino

Miejsce Pamięci Mrzezino województwo pomorskie Zapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

Łężyce

Miejsce Pamięci Łężyce województwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

Lębork

Miejsce Pamięci Lęborkwojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na województwaNasze...

Lubichowo

Miejsce Pamięci Lubichowo województwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

Kmiecin

Miejsce Pamięci Kmiecinwojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

Czersk

Miejsce Pamięci Czerskwojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na województwaNasze...

Chłapowo

Miejsce Pamięci Chłapowowojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

Wejherowo

Miejsce Pamięci Wejherowowojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

Bojano-Głodowo

Miejsce Pamięci Bojano-Głodowowojewództwo pomorskieZapraszamy do obejrzenia mapyMiejsca Pamięci podzielone na...

dofinansowanie

Projekt dofinansowany  ze środków Centrum
Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
w ramach
V, VII, VIII, IX Otwartego Konkursu
i Otwartego Konkursu Zdalnie.

Formularz

Napisz do nas!

Poszukujemy nowych faktów i treści. Pomożesz?

Skip to content