Zdobycie Pomorza Zachodniego

Po agresji niemieckiej na ZSRR na ziemie polskie znajdujące się pod okupacją niemiecką, od lata 1944 roku, zaczęły wkraczać wojska radzieckie. Początek 1945 roku zapowiadał ostatnią wielką ofensywę Armii Czerwonej. Ofensywa styczniowa miała doprowadzić do zdobycia Berlina i zakończyć wojnę. Bezpośrednio na Berlin miał atakować 1 Front Białoruski marszałka Żukowa. Zadanie osłaniające prawe skrzydło i jednocześnie oczyszczenie z przeciwnika wybrzeża Bałtyku otrzymał 2 Front Białoruski marszałka Rokossowskiego.

Ofensywa, nazywana też operacją wiślańsko-odrzańską, rozpoczęła się 12 stycznia 1945 roku. W ciągu 23 dni działań Armia Czerwona przesunęła granicę frontu o 500 km na zachód. Związki szybkie 1 Frontu Białoruskiego już pod koniec stycznia stanęły nad Odrą. O ile tempo natarcia na zachód zaskoczyło nawet atakujących, to zacięta obrona niemieckiej 2 Armii na terenach dolnej Wisły spowodowała powstanie ogromnej luki pomiędzy wojskami radzieckimi. W lukę tą, czyli na Pomorze Zachodnie zaczęto przerzucać 1 Armię WP, korpusy kawalerii, później też 47 Armię, 61 Armię oraz 3 Armię Uderzeniową.

Na początku lutego 1945 roku wojska 1 Frontu Białoruskiego prowadziły działania blokujące w rejonie Piły, Wałcza i Choszczna. Dwudniowe walki zakończyły się zdobyciem Wałcza 12 lutego. 15 lutego w ramach operacji „Sonnenwende” rozpoczęła się niemiecka kontrofensywa w kierunku Choszczna. Działania wojsk niemieckich miały na celu odblokowanie oddziałów okrążonych pod Choszcznem. Na północny wschód od miasta nacierającym żołnierzom niemieckim udało się połączyć z okrążonymi siłami. Wycofali tym sposobem część wojsk z kotła, jednak radziecka kontra zatrzymała nieprzyjaciół. Po ciężkich walkach, 22 lutego, Choszczno zostało zdobyte.

Nad ranem 26 lutego 19 Armia, wspierana przez 3 Korpus Pancerny zajęła Biały Bór, a czołówki pancerne podeszły pod Bobolice. 28 lutego wojska frontu na lewym skrzydle zajęły Czarne i Szczecinek. Oddziały 3 Korpusu Pancernego dotarły na przedmieścia Koszalina i do wybrzeża Bałtyku pomiędzy jeziorami Jamno i Bukowo. 5 marca po dwudniowych walkach załoga Koszalina skapitulowała.

1 marca 3 Armia uderzeniowa wraz z 1 Armią Pancerną, nacierały w okolicach Recza, w kierunku Chociwla. Obie armie przedarły się na głębokość ok. 20 km, zagarniając Ińsko. 3 marca Armia Czerwona zajęła Świdwin, a 4 marca podeszła pod Kołobrzeg, nazywany „miastem twierdzą”. Próba zdobycia miasta z marszu zakończyła się niepowodzeniem, jednak przecięto jego lądowe szlaki komunikacje. 7 marca dołączyły jednostki Armii Wojska Polskiego. Ciężkie walki zakończyły się 18 marca zdobyciem miasta. Część sił nieprzyjacielowi udało się wycofać morzem. Resztę żołnierzy zabito lub wzięto do niewoli (około 8000 jeńców). Własne straty wyniosły 1206 poległych i zaginionych bez wieści oraz około 2500 rannych. Na kołobrzeskiej plaży odbyły się uroczyste zaślubiny Polski z morzem.

1 Armia Pancerna 5 marca trafiła na wybrzeże morskie w rejonie Mrzeżyna. Frontowi udało się tym sposobem rozciąć zgrupowanie niemieckie na dwie części, co należało do pierwszego celu operacji pomorskiej. Resztki X Korpusu SS i grupy generała Tettau, które próbowały przedrzeć się na zachód i północny-zachód, znalazły się pomiędzy wojskami obu frontów. 3-dniowe walki zakończyły się rozbiciem wojsk niemieckich. Jedynie niewielka część przedostała się na tereny Trzebiatowa. 61 Armia wspierana przez 2 Armię Pancerną miała spore trudności podczas ofensywy. W ciągu 2 dni udało jej się włamać jedynie na głębokość 10 km. Dowódca 1 Frontu Białoruskiego, marszałek Żukow, przerzucił 2 Armię Pancerną w okolice Radowa Wielkiego. Ta, 3 marca rozpoczęła atak w kierunku Nowogardu. Miasto zostało zdobyte 5 marca. 4 marca 61 Armia zdobyła także Stargard.

47 Armia natarła z rejonu Pyrzyc w kierunku Dąbia i Gryfina. Po miesiącu ciężkich walk udało jej się zdobyć Pyrzyce, a do 5 marca przejęła rubież Stare Czarnowo-Gardno-Borzym-Widuchowa. 7-8 marca uformowała się pozycja obronna przed mostami na Odrze. Północnej jej części broniły mocno osłabione jednostki III Korpusu Pancernego SS, południowej natomiast oddziały podlegające II Okręgowi Wojskowemu ze Szczecina. Do natarcia na całym froncie przedmościa przystąpiły 47 i 61 Armia, wsparte wkrótce 2 Gwardyjską Armią Pancerną. Opór wojsk niemieckich stawał się jednak coraz silniejszy. Ich duża koncentracja spowolniła postępy radzieckich armii. W kolejnych dniach nieprzerwanie atakując zajęli kolejne dzielnice prawobrzeżne Szczecina, spychając obrońców na wąski pas brzegu Odry w rejonie Dąbia-Zdrojów. Trwało to do 19 marca.

Działania frontów białoruskich doprowadziły do rozcięcia zgrupowań niemieckich na dwie części. Oddziały okrążono także w rejonie Połczyn Zdrój-Świdwin oraz Kołobrzegu. 2 Front Białoruski wraz z 1 Frontem Białoruskim, 1 Armią Pancerną i polską 1 Brygadą Pancerną 6 marca ruszył wszystkimi siłami do ataku. 2 Armia Uderzeniowa przerwała się na zachód od miasta Gniew i w rejonie Starogardu Gdańskiego.

W tym samym czasie 3 Korpus Pancerny i 19 Armia z rejonu Koszalina kierowały się na Słupsk. 70 Armia ze swoich pozycji nacierała na Bytów, 49 Armia z rejonu jeziora Wdzydze na Kościerzynę, a 65 Armia z rejonu Czarnej Wody, przez Zblewo na północ. Do 9 marca zajęto Słupsk, Bytów, Ustkę, Kościerzynę, Starogard Gdański i Pelplin. 10 marca 3 Korpus Pancerny i 19 Armia osiągnęły rubież Łeba-Lębork, a oddziały znajdujące się na czele ruszyły pod Wejherowo. Tego samego dnia 49 i 70 Armia zdobyły Kartuzy. W dniach 10-12 marca wojska 2 Armii Uderzeniowej wyzwoliły południową część Żuław, a 12 marca Tczew.

1 Front Białoruski 6 marca zdobył Kamień Pomorski, dzień później natomiast wybrzeże Bałtyku w okolicach Dziwnówka i Pobierowa i dotarł do Zalewu Szczecińskiego w okolicy Stepnicy. Tego samego dnia podbito również Goleniów. 47 i 61 Armia wypędziły oddziały niemieckie w kierunku Dąbia i Gryfina. Działania te spotkały się z silnym oporem i kontratakami.

W rejonie Dąbia i północnej części Gryfina utrzymywał się silny przyczółek niemiecki. 14 marca wojska 1 Frontu Białoruskiego w celu jego likwidacji rozpoczęły natarcie. 19 marca przyczółek udało się rozerwać na dwie części (Dąbie i Gryfino). Kontratak niemiecki zakończył się niepowodzeniem, rozpoczął się wówczas odwrót. Do 20 marca przyczółek został zlikwidowany. Wojska niemieckie pozostające na lewym brzegu Odry, na wyspie Wolin i wyspie Uznam nie były naciskane przez Armię Czerwoną, aż do rozpoczęcia operacji berlińskiej 20 kwietnia.